i postępowanie wobec dłużników alimentacyjnych

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznawane są na warunkach określonych w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. 2023 r, poz. 581 z późn. zm.).

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują obywatelom polskim i cudzoziemcom m. in. jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres świadczeniowy, w którym otrzymują świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł miesięcznie.

Do świadczenia z funduszu alimentacyjnego ma prawo osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna.

Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu ww. ustawy oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych.

Za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika lub braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej do ukończenia przez nią 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności – bezterminowo.

Zmiany w wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego na skutek zmiany wysokości zasądzonych alimentów dokonuje się po wpływie tytułu wykonawczego do komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana wysokości zasądzonych alimentów.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują, jeżeli osoba uprawniona została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej, zawarła związek małżeński.

Prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy tj.  od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; ustalenie prawa odbywa się na wniosek osoby uprawnionej do alimentów lub jej przedstawiciela ustawowego FA-1 i jest  uzależnione m. in.  od spełnienia kryterium dochodowego. Świadczenia te przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 1209 zł.

W przypadku przekroczenia ww. kryterium dochodowego możliwym jest przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego zgodnie z tzw. regułą „złotówka za złotówkę”

Wzory wniosków o świadczenia dla rodzin

Do wniosku dołącza się w szczególności: zaświadczenie komornika lub oświadczenie wnioskodawcy o bezskuteczności egzekucji alimentów – (ZFA-06) przedstawia się tytuł wykonawczy uprawniający do alimentów (tj. wyrok sądu, protokół ugody itp.) oraz dołącza oświadczenie o miejscu zamieszkania, wieku, zatrudnieniu i sytuacji ekonomicznej osób zobowiązanych względem osoby uprawnionej do alimentacji, innych niż dłużnik alimentacyjny.

Do  składu rodziny na potrzeby ustalania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego wlicza się: osobę uprawnioną do alimentów (dziecko), rodziców osoby uprawnionej, małżonka rodzica osoby uprawnionej, osobę, z którą rodzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne dziecko, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia oraz dziecko, które ukończyło 25. rok życia otrzymujące świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, albo zasiłek dla opiekuna, a nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego,  dziecka pozostającego w związku małżeńskim,  oraz rodzica osoby uprawnionej zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz.

Katalog dochodów uwzględnianych do celów ustalenia prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego i sposób ustalania dochodu jest podobny do tego, który obowiązuje do niektórych świadczeń rodzinnych z tym, że ustalając dochód do świadczeń z funduszu alimentacyjnego nie są wliczane otrzymywane świadczenia z funduszu alimentacyjnego.  (Sposób ustalania dochodów do świadczeń rodzinnych)

O każdej zmianie sytuacji rodzinnej i/lub dochodowej osoba pobierająca świadczenia z funduszu alimentacyjnego winna powiadamiać GOPS przedstawiając odpowiednie dokumenty, gdyż nienależnie pobrane świadczenia podlegają zwrotowi.

Postępowanie wobec dłużników alimentacyjnych

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego jakie otrzymuje osoba uprawniona winien zwrócić dłużnik alimentacyjny wraz z odsetkami ustawowymi, które są naliczane od dnia następującego po wypłacie świadczenia osobie uprawnionej do dnia  zapłaty.

Zwrotu winien dokonywać dłużnik za pośrednictwem komornika prowadzącego od niego egzekucję alimentów lub bezpośrednio na rachunek GOPS, w sytuacji gdy jego sprawy nie prowadzi komornik sądowy.

Jeśli zobowiązanie dłużnika z tytułu alimentów przekracza równowartość trzech świadczeń okresowych to organ wypłacający świadczenia z funduszu alimentacyjnego zawiadamia o  tym organy ścigania, gdyż przestępstwo niealimentacji jest ścigane z urzędu.

O tym, że osobie uprawnionej zostały przyznane świadczenia z funduszu alimentacyjnego dłużnik otrzymuje zawiadomienie od organu wypłacającego świadczenie (GOPS); a tym samym są podejmowane wobec niego działania tj. wezwanie do stawienia się w GOPS w celu przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego i złożenia oświadczenia majątkowego. W sytuacji gdy dłużnik zamieszkuje w innej gminie niż osoba uprawniona do świadczenia  – wówczas organ właściwy wierzyciela – tj. wójt , burmistrz lub prezydent miasta przyznający świadczenie kieruje wniosek do organu właściwego dłużnika tj. wójta, burmistrza, prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika wniosek o podjęcia działań wobec dłużnika.

Celem w/w wywiadu jest m. in. ustalenie sytuacji dłużnika i przyczyn niealimentacji. W sytuacji ustalenia, że przyczyną jest brak pracy wówczas organ dłużnika informuje właściwy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika.

W sytuacji gdy dłużnik uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu i złożenie oświadczenia majątkowego (nie zgłasza się na wezwanie) organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie w sprawie uznania go za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, które kończy się wydaniem decyzji o uznaniu dłużnika za uchylającego się, a gdy decyzja ta stanie się ostateczna  wówczas organ dłużnika składa wniosek o ściganie dłużnika z art. 209 KK oraz po uzyskaniu  informacji z CEPIK  o tym, że dłużnik ma prawo jazdy  kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie  prawa jazdy. Nie dojdzie do wydania decyzji o uznaniu za uchylającego się w przypadku dłużnika, który przez ostatnie 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w wysokości co najmniej 50 % zasądzonych alimentów.

Informacja w sprawie przetwarzania danych osobowych:

Aktualizacja 23.01.2024